ایرادات لایحه منطقه آزاد استان اردبیل را اصلاح کنید/ ناصر معظمی

          لایحه ایجاد منطقه آزاد استان اردبیل که در دوره قبل مجلس ، دفعه اول در اشتباهات هیئت رئیسه مجلس و دفعه دوم بدلایل مختلف رد شد ، مجددأ از سوی دولت در آستانه تقدیم به مجلس هست و بامید خداوند تصویب خواهد شد . امید است دولت امید در لایحه ایجاد منطقه آزاد ، ایراد شکلی لایحه و همچنین نقشه الصاقی آنرا قبل از تسلیم بمجلس اصلاح نماید که اصلاح این نقشه ،  میتواند توسعه استان محروم اردبیل را حداقل بمدت بیست سال تسریع کند.

       ایراد شکلی - در لایحه قبلی بر خلاف دیگر مناطق پیشنهادی که بهمراه استانهای مورد نظر شهرهای محل ایجاد منطقه آزاد بصورت استان سیستان و بلوچستان ( زابل ) یا کردستان ( بانه و مریوان ) ، ایلام ( مهران ) گلستان ( اینچه برون) و...  ذکر شده بود  که شهرهای مذکور در داخل پرانتز ، نقطه ایجاد منطقه آزاد در استان مربوطه را تشریح میکرد . اما در خصوص استان اردبیل ( شهر اردبیل ) بعنوان محل ایجاد منطقه آزاد درج شده بود در صورتیکه در نقشه الصاقی لایحه ، محل ایجاد منطقه آزاد در نقاط مرزی شمال استان اردبیل منظور شده است که تا شهر اردبیل حداقل  150  کیلومتر فاصله دارد . بجهت اینکه لایحه مناطق آزاد جدید بعد از تصویب در مجلس شورای اسلامی مورد ایراد شورای نگهبان واقع نشود تصحیح متن ضرورت پیدا خواهد کرد.

       ایراد فنی   -    از ایراداتی که نمایندگان مخالف لایحه ایجاد مناطق آزاد در دوره قبل به آن استناد میکردند یکی عدم زیر ساختهای لازم در نقاط پیشنهادی دولت برای ایجاد مناطق آزاد جدید بود . این ایراد نمایندگان مخالف قابل حل بوده و معمایی نیست که لاینحل باشد و با حل قضیه دلیلی بر مخالفت نخواهد ماند . مخالفت با لایحه باستناد این ایراد نه تنها مشکلی از مناطق محروم مرزی را حل نمیکند بلکه ادامه بی توجهیها و فقر و محرومیت حاکم بر مناطق مرزی علاوه بر اینکه میتواند مشکلات دیگری از جمله مهاجرت اهالی و تخلیه مرزها ،  تهدید امنیت سیاسی مرزها و ...را بدنبال داشته و مرزنشینان را به استفاده غیرقانونی از پتانسیل مرزها سوق دهد .

       شهر مرزی گرمی ( گئرمی ) در شمال استان اردبیل و در پنجمین گوشه کشور یکی از قربانیان همین بی توجهی دولت در طول دهه های گذشته بوده است و مردم محروم این شهر مرزی در چهار دهه گذشته شاهد حضور تمامی مقامات و اکثریت وزراء بوده اند اما تاکنون هیچ مقامی موضوع اشتغال این شهر طلسم شده را حل نکرده است که نتیجه آن مهاجرت اهالی و مخروبه شدن شهر و روستاهای آنست.

   امروز مردم این شهر تنها راه برون رفت شهر از مشکلات و روزنه خروج از فقر و فلاکت شهر خود را در تولیت سازمان مناطق آزاد میبینند و بدون ایجاد منطقه آزاد ، از سوی دولت هیچ تضمینی برای نجات این شهر مرزی از فقر و فلاکت وجود ندارد . دولت گرچه تمامی زیرساختها را در این شهر مهیا کرده است اما چون تاکنون به موضوع اشتغال اهالی این شهر اهمیتی داده نشده است و همین امر هیچ انگیزه ای برای اقامت و ادامه زندگی در این شهر نگذاشته است و در نتیجه مهاجرت اهالی ، ساختمان جدیدالاحداث برخی ادارات بعلت عدم مراجعه ارباب رجوع به تعطیلی کشیده شده است .

         از سوی دیگر وجود حداقل زیرساختها لازمه موفقیت مناطق آزاد جدید است و چنانچه از زیرساختهای موجود استفاده نشود علاوه بر اینکه هزینه احداث زیرساخت های جدید که بایستی از زیربنا شروع بشود بر دوش سازمان مناطق آزاد تحمیل خواهد شد ، تکمیل زیرساختها نیز زمانبر خواهد بود و با این وصف آنطور که باید نمیتوان انتظار داشت که منطقه آزاد استان اردبیل بتواند در کوتاه مدت انتظارات مردم استان را برآورده کند.

         با نگاه به پروسه فعالیت مناطق آزاد کیش و قشم میبینیم این مناطق آزاد بدون زیرساخت فعالیت خود را شروع کرده اند و احداث زیرساختهایی که هنوز هم تکمیل نشده بیش از دو دهه زمان برده است . گرچه بدون تبدیل این دو شهر به منطقه آزاد ، احداث این زیرساختها هم صورت نمیگرفت اما چنانچه زیرساختهای امروزی این دو شهر از بدو فعالیت این مناطق آزاد موجود بودند قطعأ موفقیتشان بیست سال سریعتر رقم میخورد.

      واقعیتی غیر قابل انکار اینکه با این نقشه مطروحه ، سرنوشت منطقه آزاد استان اردبیل نیز از این قاعده مستثنی نخواهد بود. با وجود راهکار سوم ، دو راهکار مخالفت با ایجاد مناطق آزاد و همچنین انتظار بیست و پنج ساله برای تکمیل زیرساختها منطقی بنظر نمیرسد.

      برای رفع ایراد زیرساخت مورد استناد مخالفان ایجاد مناطق آزاد جدید پیشنهاد میشود شهر بیست و هشت هزار نفری گرمی در گوشه مثلثی شکل شرق شهرستان مرزی مغان و روستاهای شرقی آن با تمامی زیرساختهای موجود از جمله اراضی وسیع دیمی جهت کاربری صنعتی، مناطق جنگلی و مراتع بکر توریستی و طبیعت و کوهها و آب و هوای مطبوع جهت کاربری توریستی و هوا درمانی ، آب شهری و کشاورزی ، بیمارستانهای تخصصی و زایشگاه مدرن بلااستفاده ، سد های موجود و در حال احداث و نه سد در دست مطالعه ، 38500 هکتار اراضی دولتی ، شبکه برق فشار قوی ، شبکه گاز کشی تمامی روستاها ، شبکه فاضلاب شهری، نیروی انسانی اکثریت بیکار با 98℅  باسواد ، ساختمانهای اداری آماده و جاده موجود و متصله به گمرک مرزی بیله سوار و فرودگاه پارس آباد و اردبیل ، شهرک گلخانه ای و شهرکهای صنعتی در داخل نقشه ترسیمی قرار گیرد که در صورت اخیر منافع ذیل را بدنبال خواهد داشت ؛

     ۱- مشکل تمام زیرساخت و ایراد مورد اشاره نمایندگان مخالف حل خواهد شد

    ۲ - جهت ارائه خدمات به توریستها و تجار داخلی و خارجی بایستی شهر جدیدی در داخل محدوده فعلی ایجاد شود که بمرور زمان نسبت به شهرگرمی نفوس بیشتری را جذب خواهد کرد که این امر نیز مستلزم اختصاص اراضی از محدوده منظور شده برای منطقه آزاد که از مرغوبترین اراضی زراعی برخوردار بوده و برای این محدوده دو سد سلاله و آزادلو هم در حال مطالعه است ، خواهد بود . ادخال گرمی به داخل محدوده ، مانع تضییع این اراضی زراعی مغان خواهد شد.

   ۳ - زمان لازم جهت احداث زیرساخت کامل یک شهر حداقل 25 - 20 سال طول خواهد کشید با قرار دادن شهر گرمی در داخل محدوده ، میتوان در عرض یک سال از این پروژه ملی بهره برداری کرد.

    ۴ - این پیشنهاد هزینه هزاران میلیاردی ساخت یک شهر و زیرساخت آنرا حذف میکند.

ناصر معظمی کارشناس ارشد گمرک فرودگاه امام خمینی ره